8 mei – 31 mei 2025 Opening 10 mei 16:00 uur
Tussen 8 mei en 1 juni exposeert de Leidse kunstenaar Christiaan van Tol in Galerie 44. Het is de tweede keer dat hij een expositie in de Galerie verzorgt, en ook nu toont hij stillevens: ‘op, boven en onder de tafel’, een onderwerp dat hem al langer fascineert.
Christiaan heeft zich vanaf zijn 16de vijf jaar lang via de avondacademie en aansluitend de Vrije Academie als kunstenaar geschoold. Aan de Vrije Academie studeerde hij overdag, terwijl hij ‘s nachts werkte. Aanvankelijk maakte hij vooral etsen en lithografieën, maar door zijn leraar Georg Hadeler begon hij te schilderen. Grafisch werk maakt hij inmiddels niet veel meer, want hij vindt het te omslachtig en dat belet hem spontaan te werken.
Christiaan werkt associatief en zonder te veel vooropgezet plan: het één roept het ander op en zo wordt het schilderij wat het wordt. Hij heeft zich in de loop der jaren steeds meer van regels weten te bevrijden, in plaats daarvan gaat hij de dialoog met het schilderij aan: ‘Ik zoek niet, maar ik vind’, citeert hij Pablo Picasso. Hij laat het schilderij gebeuren – en tijdens dat proces ontdekt hij van alles. Hij gebruikt verschillende stijlen door elkaar, laat dingen onaf, plakt stukjes tekening in een schilderij. Maar bij al zijn vernieuwingsdrang blijft hij trouw aan de klassieke schilderkunst en streeft hij naar evenwichtige composities. Weliswaar mag sinds Picasso alles, maar het schilderij moet wel in balans en goed van vorm zijn.
Hieraan stelt Christiaan hoge eisen, want alles kan van betekenis zijn: niet alleen de vlakverdeling, maar ook de lijst, de afwerking van de randen, het ophangsysteem en vooral hoe het materiaal het onderwerp vertaalt.
Het onderwerp van Christiaans schilderijen is tafels, maar eigenlijk is het de verf, benadrukt hij, want hij wil tegelijkertijd laten zien hoe en wat hij schildert. Onderwerp, proces en materiaal moeten gelijktijdig zichtbaar zijn. De penseelstreek moffelt hij niet weg en hij laat rafels zitten, want hij vindt het belangrijk dat je kunt zien hoe een schilderij gemaakt is. Zo zoekt hij voortdurend naar oplossingen om tegelijkertijd het onderwerp én het materiaal zichtbaar te maken. Christiaan gaat niet zo ver als fundamentele schilders, bij wie het alleen nog om materiaal en proces gaat, want hoe hij iets schildert wordt juist bepaald door zijn onderwerp. Zo beweegt hij zich op het snijvlak van onderwerp en het uitbeelden ervan. In de loop der jaren is het hoe steeds belangrijker voor hem geworden, maar hij kan zich niet voorstellen dat hij ooit zonder onderwerp zal werken.
De laatste tijd maakt Christiaan steeds meer ‘uitbouwtjes’ aan zijn werken: kleine schilderijtjes, vaak op ander materiaal, die verlengstukken vormen van het ‘hoofdschilderij’ of dit van meer betekenissen voorzien. Soms krijgen die uitbouwtjes weer hun eigen uitbouwtjes en wordt het schilderij een beetje stripverhaal-achtig. Zo is Christiaan steeds meer objectmatig werk gaan maken, ook voor deze expositie, en komen zijn schilderijen en objecten steeds dichter bij elkaar.
Voor Christiaan is schilderen spel en het spelelement wordt steeds belangrijker voor hem. Zijn schilderijen stralen het plezier uit dat hij eraan beleeft, maar tegelijkertijd is dit spel een heel serieus spel dat zijn leven helemaal in beslag neemt. Christiaan is bezeten van schilderen, hij doet het ‘s ochtends, ’s middags en ‘s avonds.
De laatste jaren is hij gefascineerd door tafels en door alles wat er op, boven en naast kan gebeuren en hij overschrijdt daarbij vaak de grenzen van het schilderij. Tegelijkertijdj ziet hij tafels ook als metafoor voor schilderijen, want ze worden afgebakend door de tafelrand en de objecten liggen er als een stilleven op.
Tafels zijn vaak de spil van zijn composities: volwassenen kunnen er kaart spelen terwijl kinderen onder de tafel hun fantasieën uitleven. Voor al deze verschillende dimensies gebruikt Christiaan vaak verschillende kleuren en/of schilderwijzen, bijvoorbeeld op de tafel kleur en om de tafel alleen grijs. Een tafel zegt iets over de gebruiker ervan; een tafel met een kleedje en een vaas bloemen óf een tafel bezaaid met kranten. Bij Christiaan vullen de tafels zich bijna automatisch met bergen van van alles, en zo is het ook met zijn schilderijen, ze zijn vol met van alles.
In deze tentoonstelling gaat het behalve om tafels ook om Christiaans liefde voor de kunstgeschiedenis en voor kunstboeken. Een schilderij gaat bijvoorbeeld over Saul Steinberg, ‘de Picasso onder de cartoonisten’, een ander over Picasso, ‘de cartoonist onder de kunstenaars’. De galerie is te klein voor wat Christiaan allemaal zou willen laten zien en hij zal de ruimte dan ook optimaal benutten. Voor hem is het niet ‘less is more’, maar ‘more is more’, want als er meer te zien is, zijn er meer mogelijkheden voor associaties. Christiaan hoopt dan ook dat als iemand een schilderij van hem bezit, hij er na een jaar nog nieuwe dingen in ontdekt.
De opening van ‘Mijn Tafels’ vindt plaats op zaterdag 10 mei om 16.00 uur.
U bent van harte welkom!
Hetty Burgers, mei 2025